Maar straffen werkt toch? en wat Adler hierover zegt.

Positive Discipline pleit voor methodes die zowel vriendelijk als vastberaden zijn en die waardevolle sociale en levensvaardigheden als resultaat hebben. We richten ons op problemen oplossen op basis van nabijheid en vertrouwen in plaats van afstand en vijandigheid. Het zoeken naar behulpzame oplossingen met respect voor iedereen draagt bij aan een sfeer van onderling vertrouwen en het kind leert zich capabel en betrokken te voelen. Zo komen we los van de machtsstrijd. Maar hoe dan?

Dit werkt vooral als wij als volwassene, als ouder ook de spiegel voor onszelf durven voorhouden. Als we durven kijken naar ons eigen aandeel en hier durven verantwoordelijkheid in opnemen. Wat als je je even terugtrekt uit de situatie en tot rust komt. Om dan rustig met helder hoofd te denken aan wat er zonet gebeurde. “Wat is er gebeurd? Wat is mijn aandeel hierin? Wat kon ik anders doen?” Ga met het antwoord op deze vragen terug naar uw kind, vertel hem/haar dat het je spijt dat je zo reageerde. Voeg hier geen “maar…” aan toe, maar vraag daarentegen aan het kind of het jou wil helpen om een oplossing te zoeken voor dit probleem. Ga samen aan de slag, vanuit gelijkwaardigheid en vertrouwen. Bij het zoeken naar oplossingen geef je het kind de kans om die vaardigheden en eigenschappen te oefenen die wij als ouder zo graag hopen dat ze ontwikkelen (respect, kritisch denken, probleemoplossend denken, samenwerken, doelmatigheid, vertrouwen,…)

“Waar halen we het idee vandaan dat om kinderen het beter te laten doen,
we hen eerst een slecht gevoel moeten geven?”
-Jane Nelsen

• 

Laat je hen er dan niet mee wegkomen?

Straffen werkt toch? Als je met ‘werkt toch’ bedoeld dat er een einde komt aan het wangedrag, dan Ja. Straffen werkt inderdaad om op korte termijn en heel daadkrachtig het storende gedrag een halt toe te roepen. Maar met welk gevolg? Als je met ‘werkt toch’ bedoeld dat je je kind helpt groeien in de vaardigheden en eigenschappen dat je graag voor hem/haar wenst, dan Nee. Straffen werkt niet op de lange termijn, het storende gedrag zal andere vormen aannemen en het kind zal besluiten over zichzelf nemen die niet bevorderlijk zijn voor de eigenschappen die we hen toewensen.

Wat zijn dan deze Gevolgen ?

Vanuit de visie van Positive Discipline kunnen we vier gevolgen koppelen aan straffen:
1. Wrok: Het kind bekijkt de situatie als niet eerlijk en besluit dat volwassenen niet te vertrouwen zijn. Bij kinderen met een groot rechtvaardigheidsgevoel is dit een grote valkuil. Jij kan als ouder onmogelijk alles overzien hebben, alles dat voorafging aan het wangedrag, de gevoelens en/of gedachten die meespelen. De overtuiging achter het gedrag van je kind. Als je dan reageert op het gedrag die je waarneemt en je kind ervaart dit als oneerlijk dan krijg je wrok. En zal het kind zijn vertrouwen in jou als volwassene en zorgverlener verliezen.

2. Wraak: Net als hierboven heeft het kind het gevoel onrecht aangedaan te zijn. Het zal zich nu op het eerste zicht gewonnen geven, maar zal zich argwanend opstellen en op een andere manier wraak nemen voor het onrecht dat hij/zij voelt. Een voorbeeld: Je kind is televisie aan het kijken en jij zegt het is nu tijd, de televisie gaat uit. Waarop je de afstandsbediening neemt en het toestel aflegt. Geen inspraak, geen gemaar, geen overleg… uit is uit omdat ik het nu zeg. En dan vraag je aan je kind “maak je nu even je huiswerk?”. Wat denk je zelf dat je kind zal antwoorden? Zal het hier zin in hebben? Nee, dit kan een moment zijn waarop het kind wraak neemt en het bijvoorbeeld weigert huiswerk te maken. (Dit is slechts een voorbeeld ter illustratie, aan het niet willen maken van huiswerk kunnen nog veel andere onderliggende oorzaken zijn dan wraak vanuit straf.)

3. Opstandigheid: Het kind gaat net het tegenovergestelde doen, om te tonen dat het helemaal niet hoeft te doen wat jij zegt of denkt. Dit zijn ook de gekende driftbuien die al menig ouder de kast heeft opgejaagd. Dit zijn vaak autonomie-zoekende temperamentvolle kinderen die heel goed weten wat ze in het leven hier en nu willen of misschien net niet willen.

4. Zich terugtrekken: Dit is (in mijn persoonlijk opzicht) het gevaarlijkste mogelijke gevolg van straf. Het kind kan hierbij reageren op twee manieren. Het kan stiekem gedrag stellen en gaat de eigen pijn projecteren op een ander, het zal er hierbij voor zorgen dat het niet gepakt of gevat wordt. Heel vaak krijgen andere kinderen dan ‘de schuld’ van iets waar ze oorzakelijk niet verantwoordelijk voor zijn. Anderzijds kan een kind die zich terugtrekt ook het besluit over zichzelf nemen dat het een slecht kind is die niets goed kan doen. Het zelfvertrouwen gaat verminderen en het vertrouwen wordt wantrouwen in zichzelf en anderen.

Wat is het alternatief dan?

Positive Discipline wil kinderen opvoeden met een vriendelijke, zorgzame en respectvolle houding. We vertrekken vanuit het voornemen om samen te werken binnen een wederzijds respectvolle sfeer. De basis hiervoor is dat kinderen zich begrepen en bemoedigd willen voelen. Dit bereik je door hun standpunt te begrijpen, want wanneer ze zich begrepen voelen, zijn ze eerder bereid om naar jouw standpunt te luisteren en aan oplossingen voor het probleem te werken. Vanuit Positive Discipline zijn er heel wat tools die hierin kunnen helpen, die helpen oefenen met deze vorm van samenwerking en wederzijds respect. Maar welke tool je ook kiest om met de situatie aan de slag te gaan, de basis moet altijd het zelfde zijn: een vriendelijke, vastberaden en respectvolle houding.

• Laat zien dat je het kind begrijpt. Vat samen wat het vertelt en vraag of dit correct is. Vraag of wat je denkt dat hij/zij voelt correct is.
• Toon begrip zonder dat je akkoord gaat met het gedrag. Toon dat je begrijpt dat je kind het nu even moeilijk heeft. Je kan bijvoorbeeld zijn gevoel erkennen door een persoonlijk herkenbaar verhaal te vertellen waarin je je zelf ook zo voelde.
• Vertel ook hoe jij je voelt bij deze hele situatie, wat je gedachten zijn. Nadat jij ECHT hebt geluisterd en begripvol hebt gereageerd zal het kind zeker ook bereidt zijn om te luisteren naar jouw gevoel en gedachte.
• Vraag nu het kind om mee te denken aan oplossingen, vooral oplossingen over hoe je dit conflict in de toekomst kan vermijden.

Welke tools zijn er nog?

Binnen Positive Discipline spreken we van 52 tools voor vriendelijk en vastberaden opvoeden. Niet alle tools zijn altijd voor elke situatie toepasbaar, noch voor elk kind of elke ouder. Maar voor elke situatie en elk kind is er zeker wel altijd een tool die kan helpen om tot een respectvolle oplossing te komen. Waarover heb je het nu, welke tools?

• nieuwsgierigheidsvragen, gezinsoverleg, keuzewiel, routinekaart, knuffels, stille signalen, loslaten, bekrachtigen, bemoedigen, luisteren, speciale tijd, oefentijd, afspraken, humor, afleiden, kleine stappen, …

Deze opsomming zegt je nu misschien nog niet zo veel.
Lees het boek “Opvoeden met Positive Discipline” van Jane Nelsen of volg een cursus of workshopreeks bij ons of één van onze andere Positive Discipline Educators.
(Boek en Toolkaarten zijn beide bij ons op de praktijk te koop, stuur een mailtje naar info@depraktijk.enigmacoach.be)

Tijdens de oudercursus leer je al deze tools kennen en toepassen, je ontdekt ook de onderliggende reden van deze opvoedingsstijl en welke prachtige kansen dat biedt aan jou en je gezin. Heb je de oudercursus reeds gedaan, maar wil je graag nog meer oefenen samen met andere enthousiaste ouders dan kan dat in onze verdiepende workshopreeks.