Ontdek je creatieve zelf en ga stress te lijf!

Compassiemoeheid? Een noodsignaal bij hulpverleners.

Soms hebben we het gevoel dat onze gevoelens de overhand krijgen. Soms horen we verhalen van anderen die ons aangrijpen. Als hulpverlener krijg je vaak verhalen te horen van trauma, stress of leed. En dit op frequente basis. Hulpverleners lopen dan ook een groter risico om plots zelf emotioneel uitgeput te geraken. Deze emotionele belasting noemen we compassion fatique of compassiemoeheid. Je empathie verliezen is een extreme uiting van compassiemoeheid die vaak leidt tot burn-out of bore-out. Waarbij je zoveel van jezelf gegeven hebt dat het ‘op’ is. De eerste signalen waar je kan opletten zijn:

• snel je geduld verliezen
• sneller geïrriteerd raken door patiënten/cliënten/coachees/leerlingen/ouders/…
• afdwalen tijdens gesprekken
• contact met bepaalde cliënten vermijden
• zaken uit de weg gaan
• uitstellen

Veel hulpverleners hebben een verhoogde mate van stress ervaren in hun professionele leven. Dit deels ook door de maanden pandemie, hogere eisen van cliënten, gebrek aan progressie, online werken, meer dossiers en minder tijd, veiligheidsmaatregelen die voortdurend veranderden, verhoogde angst en onduidelijkheid, wisselende politieke voorstellen,…

Veel hulpverleners kennen het belang van zelfzorg, maar worstelen met het realiseren in de praktijk.

Zelfzorg en schuldgevoel.

Het is vaak moeilijk om tijd te vinden wanneer we onszelf helemaal overrompeld voelen. Vaak weten we zelf ook niet wat nu echt zelfzorg is, wat effectief kan helpen. We voelen ons vaak schuldig en egoïstisch als we ons op onszelf focussen. Zeker als zoveel in ons leven gericht is op het zorgen voor anderen, vaak wordt dit nog versterkt door de signalen die zij waar we voor zorgen naar ons uitsturen.

En soms, heel soms, proberen we om me-time in te plannen en eens echt iets voor onszelf te doen, maar het lijkt nooit genoeg om de balans te herstellen en de stress echt uit te bannen.

Zelfzorg is beter zorgen voor…

Het klinkt als een cliché, maar niets is minder waar. Als we goed voor onszelf zorgen en weten hoe onze balans staat, dan kunnen we beter voor de ander zorgen. Dan hebben we meer mentale ruimte om cliënten/patiënten te ondersteunen. Dan hebben we fysiek meer rust die we uitstralen en overbrengen op anderen. Als we zelf weten wat echte zelfzorg is dan kunnen we veel gerichter advies geven aan anderen. Dan weten we dat jouw balans herstellen meer is dan een warm bad nemen met een goed boek.

In deze blog wil ik wat zaken op een rijtje zetten, wat orde scheppen en kennis delen. Misschien leer je iets nieuws, misschien helpt het je om te herfocussen, om prioriteiten te herbekijken of krijg je net dat duwtje in de rug die je zo nodig hebt.

Het is belangrijk om zaken preventief aan te pakken, oog te hebben voor signalen en hier adequaat op reageren. Eens je je bewust bent van deze signalen is het belangrijk om deze systemisch (vanuit meerdere hoeken) te benaderen: Wat zijn de stressoren in ons leven? en hoe reageren we hierop? Hoe reageert ons lichaam? Welke gedachten gaan er door ons heen? Welke reacties geven we? Wat doen we?

Het is niet omdat een stressvolle situatie voorbij lijkt te zijn, dat ons lichaam en/of onze geest ook al kan loslaten. We moeten actie ondernemen om stress echt uit ons lichaam te laten en basisrust terug te vinden. Deze acties is wat wij Zelfzorg noemen. Maar wat zijn dan deze acties. Het antwoord op deze vraag is voor iedereen anders. Dit is heel persoonlijk, en is vaak een kwestie van uitproberen, zoeken, ontdekken en eigen maken. Maar in grote lijnen kunnen we een opdeling maken als volgt

• Beweging (fysieke uitdaging)
• Ademhalingsoefeningen/mindfulness
• Sociale contacten (met energie-gevende mensen)
• Lachen/wenen (loslaten van hevige spanning door het toelaten van emoties)
• Affectie
• Creatieve expressie

Het is belangrijk om tijd vrij te maken voor deze dingen in je dag. Als je dat al niet doet, kies er dan één en maak een afspraak met jezelf. Het zou natuurlijk fijn zijn als je elke dag tonnen van tijd hebt om dit allemaal te doen, maar de realiteit leert ons dat dat niet het geval is. Daarom is het belangrijk om met een klein, specifiek bepaald doel te starten. Elke kleine stap is het begin van een grote verandering.

Zelf vind ik ‘sociale contacten’ en ‘creatieve expressie’ de fijnste manier om te ontspannen en ‘lading’ kwijt te raken. Maar dit is persoonlijk, voor iedereen is dit anders. In deze blog wil ik het vooral nog even hebben over de laatste in het lijstje: Creatieve expressie.

Kunstzinnigheid en stressreductie

Er zijn heel wat studies gedaan rond het gebruik van artistieke technieken voor het verlagen van stress en het voorkomen van burnout en/of depressies. Zonder hier verder op in te gaan, zeggen ze allemaal een positief effect waar te nemen. Het begint allemaal met toewijding en een duidelijk omschreven doel.

Als je net als mij echt kan genieten van het creëren, maar daar geen tijd voor lijkt te hebben. Als potloden, verf, klei, collages, schetsen, kunstgalerijen hetgeen zijn waar jij je helemaal in kan verliezen dan is het belangrijk om vandaag tegen jezelf te zeggen. ’tijd voor actie!’.

Oproep tot actie!

Geef jezelf vanaf nu elke dag 30 minuten om je creatief uit te leven. Door je emoties en gedachten die specifiek gerelateerd zijn aan stress te (h)erkennen en om te zetten in een creatieve uiting gaat de stress in je lichaam automatisch zakken. Ga op zoek waar in je lichaam je de stress voelt en welke gedachten in je opkomen als je aan je stressors denkt. Uit deze nu in je kunst! Als je nog geen medium (potlood, verf, klei,…) gekozen hebt sta jezelf dan toe om deze te ontdekken, neem tijd om tactiel kennis te maken met nieuwe materialen. Beweeg vrij en ongepland, of focus je net op iets dat je wil creëren. Heb je een concreet doel of wil je gewoon wat spanning loslaten door te bewegen en te ontdekken welke kunst hieruit komt. Beide manieren zijn goed, beide manieren helpen stress te verminderen en balans te brengen.

Als je kiest voor een artiestieke vorm op papier dan kan je bijvoorbeeld kiezen voor een art-journal. Hierbij kan je tekenen, schilderen, stempelen, schrijven en veel meer combineren.

Het belangrijkste is de toewijding om hier regelmatig tijd voor te nemen en het doen van wat voor jou stress reducerend werkt in plaats van wat een ander van jou verwacht.

Deze oproep tot actie kan trouwens gelden voor elk van de 6 domeinen. Overtuig jezelf van het belang van dit half uurtje per dag en plan concrete acties in. Het positieve effect op je lichaam en geest, op je gevoelens en gedachten is heel snel merkbaar. Heb je het lastig om dit voor jezelf consequent toe te passen? Sluit je dan aan bij een academie of club. Maak de afspraak samen met een vriend(in) om hier werk van te maken.

Je kan je ook inschrijven voor één van onze trajecten om intensief met deze zaken aan de slag te gaan, of je nu een artiest of een beweger bent. We hebben verschillende trajecten rond deze thema’s. Maar speciaal voor hulpverleners/leerkrachten/verpleegkundigen/… hebben we een groepstraject uitgewerkt die specifiek aandacht heeft voor de compassiemoeheid waar we vroeg of laat mee te maken krijgen, er is ook herkenbaarheid bij de deelnemers in de verhalen die gedeeld worden en dit alles in een veilige omgeving.

Wens je meer uitleg over onze komende trajecten? Stuur gerust even een mailtje of kijk op onze website bij wij organiseren.